Daniil Shafran speelt de cellosuites van Bach. cd

De cellosuites van Bach behoren tot de belangrijkste werken die voor cello zijn geschreven. Het is muziek waar je je leven mee bezig blijft en blijft luisteren. Muziek ook die je in een mensenleven nooit helemaal zal kunnen doorgronden, muziek die elke keer weer een uitdaging voor de geest blijft. Op lp en cd bezit ik nagenoeg alle uitvoeringen door de grote cellisten. Fournier, Gendron, Casals, Starker en sinds kort Daniil Shafran. Op plaat zijn de oorspronkelijke Melodia opnamen niet te vinden, op cd waren ze lang niet meer verkrijgbaar. Sinds kort heeft het cd-label Doremi ze weer op de markt gebracht. Ik wist van horen zeggen dat de uitvoering door Shafran iets heel bijzonder zou zijn. Ik had ze nooit gehoord, maar Shafran is waarschijnlijk de grootste cellist van de twintigste eeuw, dus die Bach van hem moest ik hebben. Na jaren geduld heb ik deze uitvoering dus nu op cd. Op plaat zal ik ze wel nooit meer te pakken krijgen. Enfin: deze Doremi cd’s klinken voortreffelijk, who cares!

Shafran is intrigerend. Muzikaal tot op het bot. Met zijn zangerige toon, zijn meesterlijk legato-spel, zijn bijna tedere versieringen en zijn fraseringen die de muziek een enorme spanning en diepgang geeft. Een wonder! Inderdaad heeft deze uitvoering iets van een cult-status bereikt. Maar terecht. Wie denkt nog aan Fournier of Starker als je de Sarabande uit bijvoorbeeld de tweede suite hoort. Die gaat door merg en been en laat dagenlang een diepe indruk achter. Wat een geluk dat deze uitvoering weer verkrijgbaar is op cd!

Op YouTube tenslotte een filmpje waarin Shafran de Sarabande speelt uit de tweede suite.

filmpje YouTube

Pablo Casals, Beethoven cellosonates. LP

Bij het luisteren naar deze lp met de Beethoven cellosonates gespeeld door Pablo Casals en Mieczyslaw Horszowski moet ik altijd denken aan de uitspraak van de dirigent Thomas Beecham: ’het enige dat telt bij een uitvoering voor publiek, is om tegelijk te beginnen en om tegelijk weer te eindigen. Wat er tussenin gebeurt maakt niet uit, het publiek hoort het toch niet’ Beecham’s deed deze uitspraak eens tijdens een orkestrepetitie, waarmee hij de lachers snel op zijn hand kreeg. Er ging bij die repetitie ook nogal wat mis. Bij deze uitvoering van Beethoven door Casals en Horszowski gaat ook niet alles van een leien dakje. De opname werd gemaakt tijdens een (live) concert dat werd gegeven in het Beethovenhaus in Bonn, waarschijnlijk in 1957. De inzetten zijn zelden gelijk, Horszowski lijkt zich er doorheen te moeten slepen, slaat herhaaldelijk mis, of slaat volkomen verkeerde akkoorden aan, zit te haspelen en speelt nogal eens uit de maat. Casals zit hoorbaar te snuiven, te kreunen en te grommen. Het is uitermate vermakelijk. Soms vraag je jezelf af waarom dit werd uitgebracht op lp. Nou dat is duidelijk: er zijn momenten bij deze uitvoering die zo diep ontroerend zijn, zo gaaf en meeslepend dat Philips ongetwijfeld juist daarom de plaat indertijd heeft uitgebracht. Het is indrukwekkend te horen hoe Casals de uitvoering weet te redden door zijn begeleider op sleeptouw te nemen en zichzelf dan weer lijkt te willen wegcijferen. Een uitvoering voor publiek door twee grote musici die al met al iets weten neer te zetten dat bij een studio opname nooit zal gebeuren: een moment uit het leven, een leven met muziek maken. Musiceren voor het publiek met razend moeilijke repertoire stukken. Soms is het een worsteling, zelfs voor de groten der aarde. Het publiek luistert ademloos, het applaus wordt dankbaar in ontvangst genomen. Vreemde plaat!

Op Youtube staat een filmpje van Pablo Casals met een masterclass rond de Bach cellosuites. Zeer de moeite waard eens te bekijken en te beluisteren!

YouTube, Casals

het Quartetto Italiano

We hebben het al eens vaker vermeld op onze site: een goede opname van een strijkkwartet-ensemble zegt meer over de geluidskwaliteit van een hifi-installatie dan al die audiofiele opnamen die we uitentreuren horen op beurzen. Gelooft u ons maar: een correcte weergave van een strijkkwartet-ensemble blijkt echt niet mee te vallen als we afgaan op de treurige weergave als we weer eens zo'n plaat horen op sommige installaties. Begint u nu alstublieft niet over plaatsing, staging, zwart of lucht tussen de instrumenten. Bekijk maar eens de bovenste foto. U kunt zich dan misschien wel voorstellen dat muziek voortgebracht door vier vrij dicht op elkaar zittende musici (2 violisten, een altviolist en een cellist) meer is dan wat audiofiele kretologie. We hebben het dan over timbre, harmonische rijkdom van de instrumenten, dynamiek, kleuring of juist ongwenste kleuring door de installatie. Bovendien kunt u in de kleine zaal van de concertzaal bijna dagelijks zo'n strijkkwartet live meemaken. De referentie ligt dus op de hoek!

Zo'n voortreffelijke strijkkwartet lp is deze Mozart door het Quartetto Italiano. Het kwartet werd in 1945 opgericht en deze Philips opname stamt uit 1971. Laat zo'n plaat maar eens los op uw installatie. Hoort u de cello lekker knorren? de buikige klank van de altviool, en de heerlijke klank van de twee violen? Is uw installatie echt top, dan kunt u horen dat de Italianen andere snaren gebruikten dan veel andere kwartetten.

Neem zo'n plaat maar eens mee bij een "luistersessie", naar een hifi-beurs of wat voor hifi-aangelegenheid dan ook. We weten u wel te verklappen dat heel wat van die high-end jongens u liever niet dit soort platen laten horen, en ook dat heel wat van die high-end installaties genadeloos door de mand zullen vallen als u er zo'n plaatje op speelt.

Voor wie meer wilt weten over het Quartetto Italiano. Onderstaande links zijn aardig.

Website Quarettto Italiano (Italiaans)

Een filmpje van een bewonderaar op YouTube met foto's en het eerste deel uit Beethoven's opus 131 (misschien wel het mooiste stuk kamermuziek ooit geschreven)

Brahms vioolsonates door Zukerman. DG lp

Van de vioolsonates van Brahms heb ik natuurlijk alle belangrijke uitvoeringen op lp. Josef Suk, Giocondo da Vito, Arthur Grumiaux, Heifetz en nog een paar. Deze opname met Pinchas Zukerman is mijn meest recente aanwinst, en bepaald niet de minste! Zukerman speelt op zijn "Dushkin" Guarnerius viool uit 1742. Prachtig instrument. Nu ben ik niet zo’n liefhebber van Zukerman, maar deze Brahms van hem is voortreffelijk. Het is wel een super romantische uitvoering, maar dat mag in Brahms. Heerlijk meeslepend allemaal. De begeleiding van Barenboim is lekker gespierd. Schitterende begeleider! De opname-techniek maakt deze Brahms tot een juweeltje. De opname werd gemaakt in 1975 door Klaus Scheibe van Deutsche Grammophon. De vioolklank is adembenemend, en de vleugel staat groot en voelbaar in de kamer. De intieme sfeer van een vioolrecital in de kleine zaal. Een referentie-opname als het gaat om geluidskwaliteit, en ook nog eens een heerlijke uitvoering. Wat kunnen lp’s toch mooi zijn!